Usuwanie rozstępów, ich leczenie i zapobieganie
Rozstępy (striae, distensae) są to przebiegające równolegle, wrzecionowate pasma ścieńczałej, pomarszczonej skóry, początkowo wyniosłe, obrzękowe, następnie ulegające zanikowi. Ich pojawienie się jest z reguły bezobjawowe, ale może być połączone z delikatnym odczuciem świądu, rzadziej pieczenia i bólu.
Powody tworzenia rozstępów
Powodem tworzenia się roztępów jest "niewspółmierność" pomiędzy wytrzymałością skóry i siłami ją rozciągającymi (np. w wyniku szybkiego wzrostu masy ciała, ciąży, wyczynowego sportu itp.)
U wielu osób roztępy tworzą się w wyniku pewnej genetycznej predyspozycji. Okresem sprzyjającym jest okres dojrzewania, ciąża, otyłość, menopauza. Dochodzi wówczas do zwiększonej produkcji kortyzolu - hormonu kory nadnerczy, który upośledza funkcje fibroblastów, co z kolei spowalnia odnowę komórkową i syntezę kologenu. Efektem wtórnym jest atrofia (zanik) skóry i rozstępy.
Obecnie problem roztępów dotyczy coraz większej populacji zarówno bardzo młodych jak dojrzałych ludzi. Niepokojace są statystyki, wykazujące wzrastającą liczbę mężczyzn, zgłaszających się do lekarzy własnie z rozstępami. Dziesięć lat temu na 10 leczonych z powodu rozstępów kobiet przypadał statystycznie jeden mężczyzna. Obecnie stosunek ten wynosi 2,5:1 (2,5 kobiet na 1 mężczyznę).
Fazy ewolucyjne rozstępów
w fazie I - zapalnej
przeważa komponenta zapalna, pseudohipertroficzna, rozstępy mają kolor czerwony, czerwonowinny lub czerwononiebieski, są równolegle ułożone. Na tym etapie mamy jeszcze największe szanse by się ich pozbyć.
w fazie II - zanikowej
następuje pozorna regeneracja rozstępów. Czerwone pasma ulegają rozjaśnieniu i zmniejszeniu. Wynika to z prób regeneracji zerwanej sieci włókien kolagenu oraz cieniutkich włókien elastyny. Ponieważ nie ma już możliwości przywrócenia stanu skóry właściwej sprzed nastąpienia ubytku, w rezultacie na skórze pozostają widoczne białe prążki wyczuwalne przy dotyku. Przystąpienie do leczenia rozstępów na tym etapie może nieco polepszyć stan skóry, ale nie zlikwiduje się ich w 100%.
Lokalizacja rozstępów
Rozstępy są z reguły obustronne, tzn. pojawiają się po obu stronach ciała, w każdej jego okolicy z wyjątkiem m.in. twarzy, rąk i stóp. Na brzuchu mogą mieć wygląd promienisty lub wachlarzykowaty, na biodrach poprzeczny, na piersiach promienisty od brodawki piersiowej, zaś w okolicy lędźwiowo - krzyżowej są horyzontalne.
U kobiet to schorzenie występuje dwa razy częściej niż u mężczyzn, może pojawić się w każdym wieku, choć najczęściej w okresie dojrzewania i ciąży. Najczęstsze miejsca występowania rozstępów to w przypadku dziewcząt biodra, górna część ud, i piersi,
U mężczyzn - okolica krzyżowo-lędźwiowa, u trenujących – obręcz barkowa;
Przyczyny występowania rozstępów
- Zwiększony poziom kortyzolu (hormonu kory nadnerczy) we krwi
- Zwiększony poziom estrogenów (w okresie ciąży, przy stosowaniu antykoncepcji hormonalnej) przyczynia się w pewnym stopniu do zwiększenia możliwości pojawienia się rozstępów,
- Stosowanie leków zawierających glikokortykosteroidy (np. w przebiegu chorób endokrynologicznych, alergicznych, autoimmunologicznych) przyczynia się m.in. do ścieńczenia naskórka, zahamowania syntezy kolagenu w skórze właściwej oraz degradacji już istniejących włókien kolagenowych,
- Niewłaściwa, uboga w składniki odżywcze (witaminy, mikro- i makroelementy) dieta. Dużą rolę odgrywa tu zwłaszcza niedostateczna ilość cynku,
- Skłonności genetyczne- istnieje prawdopodobieństwo, iż jeśli u matki obecne są rozstępy, to mogą pojawić się one również u jej córki;
Predyspozycje do występowania rozstępów
- ludzie otyli,
- nastolatki w okresie dojrzewania,
- kobiety w okresie ciąży, menopauzy,
- kulturyści,
- osoby o częstych wahaniach wagi (także podczas nagłego spadku masy ciała można nabawić się rozstępów),
- osoby będące wielokrotnie na dietach niskokalorycznych,
- osoby przyjmujące leki steroidowe,
- osoby z predyspozycjami genetycznymi;
Ważne składniki kosmeceutyków
- ekstrakty z Centella asiatica -źródło fitoestrogenów pobudzających syntezę kolagenu,
- wyciągi z soi – działanie antyutleniające, przeciwzapalne, pobudzają fibroblasty,
- związki krzemu (silanole) – sprzyjają regeneracji włókien kolagenowych i elastycznych, zwalczają wolne rodniki,
- pirogronian sodowy – stymuluje aktywność fibroblastów,
- alfa hydroksykwasy – zmniejszają rogowacenie naskórka, stymulują syntezę kolagenu, poprawiają ukrwienie,
- witaminy A, C, E– właściwości antyoksydacyjne
Leczenie i usuwanie rozstępów
Leczenie i usuwanie rozstępów jest trudne i wymaga doświadczenie ze strony lekarza oraz cierpliwości pacjenta. Najlepsze efekty w procesie leczenia i usuwania uzyskujemy przy zastosowaniu kilku metod tak, aby terapia była wielopłaszczyznowa.
- Peeling chemiczny z użyciem kwasu glikolowego. Kwas glikolowy, w niskich koncentracjach zmniejsza kohezję korneocytów, zmniejszając grubość warsty rogowej. W dużych stężeniach natomiast powoduje oderwanie się keratynocytów i epidermolizę, stymuluje produkcję nowych komórek naskórka i syntezę włókien kolagenowych w warstwie powierzchniowej skóry właściwej. Dlatego w powtarzanych terapiach powoduje poprawę grubości skóry właściwej.
- Mezoterapia
- Wstrzykiwanie do uszkodzonych tkanek specjalnie opracowanych koktajli z różnych substancji w celu indukowania odpowiedzi fibroblastów w skórze właściwej z resyntezą kolagenu.
- Laser FRAXEL
- system French Kiss
Inne metody
- Mikrodermabrazja - Regeneruje i uelastycznia skórę, pobudza krążenie, pobudza produkcję kolagenu i elastyny. Zabieg jest bezpieczny i bezbolesny, polega na mechanicznym złuszczaniu warstw naskórka specjalnym aparatem, który ściera i wysysa starte komórki. Zabieg nie wymaga rekonwalescencji. Można łączyć z peelingiem kwasem glikolowym lub TCA.
- Leczenie farmakologiczne – retinoidy (tretinoina – np. Retin A) – powodują normalizację procesów rogowacenia, wpływ na procesy zapalne w skórze, zapobiegają degradacji kolagenu, stymulują fibroblasty do synyezy kolagenu,
- Chirurgiczne wycięcie rozstępów - jedyna terapia definitywna to operacja polegająca na wycięciu dotkniętego rozstępami kawałka skóry, co wiąże się z pozostawieniem blizny.